Ana dilimizi şakır şakır konuşuyoruz ancak iş yazmaya geldi mi yazım kuralları ve noktalama işaretleri konusunda toplumun büyük bir kısmının zorluk çektiğini görüyoruz. Kabul etmek gerekirse Türkçede bazı kelimelerin yazımı belli bir kurala dayanmaksızın değişiklik gösterebiliyor. Bu da işleri zorlaştırıyor. Herkesin her sözcüğü doğru yazmasını beklemek ütopik bir şey olsa da bazı temel şeylerin doğru yazılması hem sizin dile hakimiyetinizi arttıracak hem de dil zabıtalarının radarından kurtulmuş olacaksınız.
1) Tabii – Tabi
Bir onay ifadesi olarak elbette anlamında kullanılan sözcüğün doğru yazımı tabii şeklindedir.
Benimle kitap fuarına gelmek ister misin?
Tabii ki isterim.
2) Şey
Şey sözcüğü hangi sözcük ile yazılırsa yazılsın her zaman ayrı yazılır.
Bir şey, herhangi bir şey, çoğu şey, pek çok şey, her şey gibi örnekler çoğaltılabilir.
3) De ve Ki Bağlacı
Belki de en çok göz tırmalayan, insanların en çok dikkat ettiği yazım kurallarının başında geliyor bağlaçların yazımı. Okurken sizin de kulağınızda Türkçe öğretmenlerinizin “Bağlaç olan de ve ki ayrı yazılır.” Sesinin yankılandığını bizler buradan duyduk bile.
Peki, bağlaç olup olmadığını nasıl anlayacağız?
Cümleden de ya da ki’yi çıkardığımızda cümlenin anlamında bir değişiklik ve bozulma meydana geliyorsa bu ektir ve bitişik yazılması gerekir. Cümlenin anlamı bozulmuyorsa ise bağlaçtır ve ayrı yazılması gerekir.
Bende de sendeki çantanın aynısı var. Takacağın zaman haber ver ki pişti olmayalım.
4) Orjinal değil orijinal
5) Yanlız değil yalnız
6) Maydonoz değil maydanoz
7) Yalnış değil yanlış
8) Özel adlara getirilen yapım ekleri (yeni bir sözcük türeten ekler), çokluk eki (-ler, -lar) ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz.
Türkçe sözcüğünün kökü Türk’tür. Sözcükten -çe yapım ekini aldığı için Türkçe diye yeni bir sözcük türemiştir. Türkçede derken -de bir çekim ekidir ve kesme işareti ile ayrılmaz.
Türkçenin, Ankaralı, Türklerin, Müslümanlıkta gibi örnekler çoğaltılabilir.
9) Kurum, kuruluş ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz.
İstanbul Üniversitesinin, Sağlık Bakanlığının, Türk Dil Kurumunun gibi örnekler çoğaltılabilir.
10) Bir arada sözcüğünün anlamına aldanıp da birleşik yazmayalım. Bir arada sözcüğü de ayrı yazılmaktadır.
11) Tuvalet
12) Kalorifer
13) Evet, herkes hata yapabilir. Yeter ki doğrusunu öğrenelim, bilinçlenelim.
Türkçe, zengin ve köklü bir dil olmasına rağmen, doğru yazımı ve noktalama işaretlerinin kullanımı konusunda sıkça karışıklık yaşanan bir dildir. Özellikle günlük hayatta ve resmi yazışmalarda bu tür hatalar, anlam karmaşasına neden olabilir. Bu yazıda, Türkçede yazımı sıklıkla karıştırılan sözcükleri ve noktalama işaretlerini ele alarak, doğru kullanım hakkında bilgi vereceğiz.
Yazımı Sıklıkla Karıştırılan Sözcükler
- “Her şey” ve “Herşey”
- Doğru yazım: Her şey
- Açıklama: “Her şey” ifadesi, iki ayrı kelimeden oluşur. Birlikte yazılması yanlış olup, ayrı yazılması gerekir.
- “Bir şey” ve “Birşey”
- Doğru yazım: Bir şey
- Açıklama: Tıpkı “her şey” gibi, “bir şey” de ayrı yazılır. Tek bir kelime olarak yazıldığında yazım hatası oluşur.
- “Yanlış” ve “Yalnış”
- Doğru yazım: Yanlış
- Açıklama: Türkçede “yanlış” kelimesi sıkça “yalnış” şeklinde yanlış yazılır. Doğru yazımı “yanlış”tır.
- “Şey” ve “Şey”
- Doğru yazım: Şey
- Açıklama: “Şey” kelimesi her zaman ayrı yazılır ve her durumda “şey” olarak kullanılır.
- “Öğrenci” ve “Öğrencisi”
- Doğru yazım: Öğrenci
- Açıklama: Kelimenin sonundaki “-si” eki eklenirken bitişik yazılmalıdır. Örneğin, “öğrenci” doğru iken “öğrencisi” yanlış değildir, ancak bazı durumlarda “-si” eki yanlış kullanılarak yazım hatası yapılabilir.
Sık Kullanılan Noktalama İşaretleri ve Kullanımı
- Virgül (,)
- Kullanım: Virgül, cümlede aynı türden kelime ve kelime gruplarını ayırmak için kullanılır. Ayrıca, uzun cümlelerde anlamı daha belirgin hale getirmek için de kullanılır.
- Örnek: “Elma, armut, portakal, muz ve çilek aldım.”
- Nokta (.)
- Kullanım: Cümle sonlarında ve kısaltmalarda kullanılır. Ayrıca, tarih ve sayılarda da kullanılır.
- Örnek: “Bugün çok çalıştım.” / “Prof. Dr. Ali Yılmaz”
- Noktalı Virgül (;)
- Kullanım: Virgülden daha güçlü bir duraklama gerektiğinde kullanılır. Genellikle, birbirine bağlı cümleler arasında ya da virgülle ayrılmış grup ifadeleri arasında kullanılır.
- Örnek: “Ali, Ayşe, Ahmet; Murat, Ceren, Deniz yarışmaya katıldı.”
- Üç Nokta (…)
- Kullanım: Anlatımda eksiklik ya da söylenmek istenmeyen bir kısmın belirtildiği yerlerde kullanılır. Aynı zamanda, şaşkınlık, korku gibi duyguları belirtmek için de kullanılabilir.
- Örnek: “Eve girdi ve… Ne gördüğüne inanamadı.”
- Soru İşareti (?)
- Kullanım: Soru cümlelerinin sonunda kullanılır. Aynı zamanda, kesin olmayan bilgilerde tereddüt ifade etmek için de kullanılır.
- Örnek: “Bugün ders saat kaçta başlayacak?”
- Ünlem İşareti (!)
- Kullanım: Şaşkınlık, sevinç, korku gibi duyguların ifade edildiği cümlelerin sonunda kullanılır.
- Örnek: “Ne kadar güzel bir gün!”
Sonuç
Türkçede yazımı sıklıkla karıştırılan sözcükler ve noktalama işaretlerinin doğru kullanımı, yazılı iletişimde büyük önem taşır. Doğru yazım kurallarına dikkat etmek, mesajınızı daha anlaşılır ve profesyonel hale getirir. Yukarıda bahsedilen sözcükler ve noktalama işaretleri, sık yapılan hatalardan sadece birkaçıdır. Bu hatalardan kaçınarak yazılarınızı daha etkili ve doğru hale getirebilirsiniz. Türkçeyi doğru ve etkili kullanmak, dilin zenginliğini ve gücünü ortaya koymanın önemli bir yoludur.
